Sztuka i estetyka znana jest ludziom już od czasów starożytności. Jednak ich pojęcia i zakres zmieniały się wraz z biegiem czasu. Dziś, jako estetyczne uznamy rzeczy, o których nasi przodkowie nie mieli jeszcze większego pojęcia. Można tu podać za przykład sferę mody oraz makijażu, które w dobie technologii i komercjalizacji prężnie się rozwijają. Zmienia się również nieustannie kanon piękna. Wiadomo, że estetyka europejska odróżnia się od dalekowschodniej. Ciekawym zjawiskiem w modzie japońskiej jest kawaii. Postaram się wykazać, jak niejednoznacznym oraz przede wszystkim fascynującym zjawiskiem jest moda na bycie uroczym.
Co to jest kawaii, czyli termin o wielu i żadnym konkretnym znaczeniu
Zjawisko kawaii wykształciło się na terenie Japonii i rozprzestrzeniło na resztę świata, docierając nawet do Europy. Sam termin oznacza na angielski słowo cute, czyli uroczy. Jednak, mówiąc o kawaii nie ograniczamy się do jednego tłumaczenia, ponieważ określenie to jest również odpowiednikiem przymiotników, takich jak: słodki, puszysty, malutki, czy kochany.
Kawaii to termin niejednoznaczny, posiadający wiele oblicz i definicji. Japończycy pytani o znaczenie słowa, wiążą je także z niedojrzałością, dziecinnością, bezradnością. Dokładnie taka powinna być osoba, pragnąc wpisywać się w nurt kawaii. Bezradna, infantylna, zależna, urocza to cechy idealnej „kawaiiko”, czyli przeuroczej dziewczynki. Określenie, bowiem odnosi się nie tylko do wyglądu, ale również do sposobu bycia i zachowania. Podstawową zasadą kawaii jest mimo wszystko wygląd, dopasowany do wymogów znaczenia terminu oraz danego stylu. To tak, jak w przypadku cukierków w sklepach w dzielnicy Harajuku w Tokio, które nie mają zaskakiwać fenomenalnym smakiem, lecz przede wszystkim ładnie wyglądać. Pojęcie tak zróżnicowane kojarzy się głównie z pozytywnym rozwinięciem, lecz posiada także swą mroczną stronę.
Kawaii, a kowaii
Jednym z odłamów kawaii jest podobnie brzmiące kowaii, oznaczające „przerażający” lub „straszny”. Odnosi się do zakrwawionych, okaleczonych postaci, które przez swoją bezradność i kalectwo są kawaii. Wzbudzają, bowiem pragnienie opieki. Doskonałym przykładem kowaii jest pastelowy miś, autorstwa Ryoko Sato. Zabawka pozbawiona głowy z otworu, po której wydobywają się dżdżownice przez swoje kalectwo i bezradność doskonale wpisuje się w nurt kowaii. Ta odmiana kawaii może przybierać groźne i agresywne postawy, czego przykładem będzie chociażby Gloomy Bear – różowy miś, który po odrzuceniu zostaje ocalony przez chłopczyka, lecz po pewnym czasie zamienia się w krwiożerczą zabawkę i atakuje swojego właściciela. Wyraźnie widać, jak wieloznacznym i jednocześnie ambiwalentnym zjawiskiem jest kawaii. Jednocześnie wzbudza zachwyt i przerażenie, rozczula oraz napawa grozą.
Sedno kawaii
Doskonałym podsumowaniem wielopłaszczyznowości zjawiska kawaii jest opis, autorstwa McVeigh, w którym wymienia liczne epitety definiujące kawaii i świadczące o jego złożonej naturze:
„[…] there is baby cuteness; very young cuteness; young cuteness; maternal cuteness; teen cuteness; adult cuteness; sexy cuteness; pornography cuteness; child pornography cuteness; authority cuteness; corporate cuteness.”
Zjawisko kawaii odnajdujemy w każdej sferze życia, co wynika z powyższego cytatu. Kawaii nie tylko jest czymś uroczym, lecz również czymś przerażającym, dziwnym. Łączy ze sobą elementy groteski, wdzięku, absurdu i kiczu. Zjawisko nieustannie ewoluuje i przybiera coraz to nowsze, zaskakujące formy. Posiada niewyczerpalny potencjał i nieustannie szokuje swoimi odsłonami.
